واکسیناسیون کودکان و انواع آن+ جدول زمان بندی

واکسیناسیون کودکی

برنامه واکسن کودکان فهرستی از تمامی واکسن‌هایی است که کودک شما باید در طول رشد و تکامل خود دریافت کند و همچنین سن دقیق برای تزریق هرکدام از آن‌ها. کارشناسان زمان‌بندی این واکسن‌ها را بر اساس زمانی که هر واکسن کودک می‌تواند بهترین حفاظت را ایجاد کند، انتخاب می‌کنند. پزشک متخصص کودکان می‌گوید که آیا کودک شما به واکسن‌ها یا دوزهای اضافی نیاز دارد یا خیر تا به نیازهای بهداشتی او پاسخ داده شود.شما می‌توانید انواع واکسن کودک را از طریق سامانه داروهای نایاب و کمیاب داروگ به راحتی تهیه فرمایید

نحوه عملکرد واکسن‌ها

واکسن‌ها با تقلید از ارگانیسم‌های عفونی (باکتری‌ها یا ویروس‌ها) که باعث بیماری می‌شوند، عمل می‌کنند. آن‌ها سیستم ایمنی بدن را برای مواجهه آینده با ویروس‌ها یا باکتری‌های عامل بیماری آماده می‌کنند. قسمت‌های ارگانیسم عفونی که سیستم ایمنی بدن شناسایی می‌کند، برای بدن بیگانه بوده و آنتی‌ژن نام دارند. واکسیناسیون بدن را در معرض این آنتی‌ژن‌ها قرار می‌دهد.

واکسن‌ها ممکن است شامل باکتری‌ها یا ویروس‌های ضعیف شده، یا بخش‌هایی از باکتری‌ها یا ویروس‌ها، یا اطلاعات ژنتیکی برای یک پروتئین خاص باشند که بدن را دستور می‌دهد مقداری از آن پروتئین را تولید کند. به‌عنوان نتیجه واکسیناسیون، سیستم ایمنی بدن تشخیص می‌دهد که آنتی‌ژن‌های موجود در واکسن بیگانه هستند و نباید در بدن باشند، اما آنتی‌ژن‌ها بیماری ایجاد نمی‌کنند.

پس از دریافت واکسن، اگر ویروس یا باکتری عامل بیماری در آینده وارد بدن شود، سیستم ایمنی آماده است و به‌سرعت و با شدت به آن حمله کرده و از بیمار شدن فرد جلوگیری می‌کند. واکسن‌ها معمولاً از طریق تزریق (شات) داده می‌شوند، اما برخی از آن‌ها به صورت خوراکی داده می‌شوند و یکی از آن‌ها از طریق اسپری به بینی تزریق می‌شود. معمولاً ۲ هفته طول می‌کشد تا واکسن‌ها اثر کنند. واکسیناسیون همچنین به جلوگیری از گسترش بیماری‌های مضر کمک می‌کند.

اگر واکسن نوزاد را نزنیم چه میشود؟

واکسیناسیون برای همه کودکان توصیه می شود. اگر تصمیم بگیرید فرزندتان را واکسینه نکنید، احتمال ابتلای او به طیف وسیعی از بیماری های عفونی که می‌توانند جدی باشند، بیشتر می‌شود. برخی بیماری‌ها می‌توانند برای بعضی افراد کشنده باشند.

برنامه واکسن کودکان چیست؟

برنامه واکسن کودکان (که به آن برنامه ایمن‌سازی نیز گفته می‌شود) فهرستی از واکسن‌هایی است که کودک شما باید در سنین خاصی دریافت کند. کارشناسان بیماری‌های عفونی توصیه می‌کنند که کودک شما این واکسن‌ها را دریافت کند تا از بیماری‌های جدی و خطرناک و عوارض آن‌ها محافظت شود.

شاید از خود بپرسید که چقدر اهمیت دارد که کودک شما برنامه واکسیناسیون را دقیقاً دنبال کند. این موضوع بسیار مهم است زیرا زمان‌بندی هر واکسن بر میزان محافظت آن از کودک شما تاثیر می‌گذارد. کارشناسان این برنامه را بر اساس جدیدترین تحقیقات علمی توسعه و به‌روزرسانی می‌کنند و زمان تزریق واکسن‌ها را بر اساس این موارد انتخاب می‌کنند:

• زمانی که سیستم ایمنی کودک شما بهترین پاسخ را به یک واکسن خاص می‌دهد (با تولید آنتی‌بادی‌ها برای ایجاد حفاظت کافی).
• زمانی که کودک شما در معرض بیشترین خطر ابتلا به بیماری مربوطه قرار دارد.

کودک شما واکسن‌های خود را در ویزیت‌های منظم و معاینات دوره‌ای دریافت خواهد کرد. پیروی از برنامه معاینات دوره‌ای به این معنی است که کودک شما در مسیر دریافت واکسن‌ها خواهد بود. اما هنوز هم مفید است که بدانید کودک شما چه واکسن‌هایی نیاز دارد و در چه سنی باید دریافت کند.

در چه سنی کودکان واکسن دریافت می‌کنند؟

اکثر واکسن‌ها تا دومین سال تولد کودک به او تزریق می‌شود و بخش زیادی از آن‌ها در سال اول زندگی انجام می‌شود. نوزادان به بیماری‌های مختلفی که می‌تواند باعث بیماری‌های شدید یا حتی مرگ شود، حساس هستند. بنابراین پیروی از برنامه واکسیناسیون نوزاد (از تولد تا ۱۲ ماهگی) برای محافظت از کودک شما بسیار مهم است.

بیشتر واکسن‌ها در سنین خاصی یا در یک سری سنی تزریق می‌شوند و سپس تمام می‌شوند. اما دو استثنا وجود دارد. کارشناسان توصیه می‌کنند که واکسن آنفلوانزا و واکسن COVID-19 در فواصل زمانی منظم از شش ماهگی شروع شده و در طول دوران کودکی و نوجوانی ادامه یابد.

در زیر فهرستی از واکسن‌های کودکان براساس سن آمده است. کارشناسان توصیه می‌کنند که بیشتر کودکان این برنامه را دنبال کنند.

برنامه واکسیناسیون کودکان از بدو تولد

واکسن های بدو تولد نوزاد

• ب ث ژ یا واکسن سل
• هپاتیت B
• قطره خوراکی فلج اطفال

واکسن ‌های ۲ ماهگی کودک

• هپاتیت B، دوز دوم
• روتاویروس، دوز اول
• دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه ، دوز اول
• هموفیلوس آنفلوانزا نوع (Hib) B، دوز اول
•  واکسن پرونار – پنوموکوک کونژوگه (PCV)، دوز اول
• فلج اطفال (IPV)، دوز اول

واکسن‌های ۴ ماهگی

• روتاویروس ، دوز دوم
• دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه ، دوز دوم
• Hib، دوز دوم
• PCV، دوز دوم
• IPV، دوز دوم

واکسن‌های۶ ماهگی

• هپاتیت B، دوز سوم
• روتاویروس ، دوز سوم (فقط اگر در حال دریافت سری سه‌دوز هستید)
• دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه ، دوز سوم
• Hib، دوز سوم (فقط اگر در حال دریافت سری چهار‌دوز هستید)
• PCV، دوز سوم
• IPV، دوز سوم
• واکسن آنفلوانزا
• واکسن COVID-19

واکسن‌ های ۱۲ ماهگی

• سرخک، اوریون و سرخجه (MMR)، دوز اول
• هپاتیت (HepA)  A ، دوز اول
• PCV، دوز چهارم

واکسن‌ های ۱۵ ماهگی

• آبله مرغان (VAR)، دوز اول
• دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه ، دوز چهارم
• Hib، دوز نهایی (این می‌تواند دوز سوم یا چهارم باشد بسته به نوع سری واکسن)

واکسن‌های ۱۸ ماهگی

• HepA، دوز دوم

واکسن‌های ۴ سالگی

• DTaP (دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه) ، دوز پنجم
• IPV، دوز چهارم
• MMR، دوز دوم
• VAR، دوز دوم

کودک شما می‌تواند این واکسن‌ها را از ۴ سالگی دریافت کند، اما ممکن است تا قبل از شش سالگی نیز دریافت شود. پزشک متخصص شما می‌تواند زمان‌بندی مناسب را به شما توصیه کند و کمک کند تا مطمئن شوید کودک شما تمام واکسن‌های لازم را قبل از شش سالگی دریافت می‌کند.

واکسن‌ های ۱۱ تا ۱۲ سالگی

• کزاز، دیفتری و سیاه‌سرفه (Tdap)، دوز اول (یک دوز در دوران کودکی، اما هر ۱۰ سال یک‌بار برای تمام عمر)
• ویروس پاپیلومای انسانی واکسن گارداسیل(HPV)، دوز اول و دوز دوم، با فاصله حداقل پنج ماه
• مننگوکوکال (MenACWY)، دوز اول

واکسن‌های ۱۶ سالگی

• MenACWY، دوز دوم

واکسن آبله مرغان چند ماهگی است؟

لازم به ذکر است در حال حاضر واکسن آبله‌ مرغان برای کودکان جزو برنامه واکسیناسیون رسمی کودکان در ایران قرار ندارد. با این حال، از آنجایی که اغلب کودکان تا سن ۱۰ سالگی به این بیماری مبتلا نمی‌شوند و ابتلا به آبله‌مرغان در سنین بزرگسالی می‌تواند با عوارض بیشتری همراه باشد، توصیه می‌شود که برای دریافت این واکسن به‌صورت خصوصی با پزشک متخصص مشورت کنید. به‌طور کلی، واکسیناسیون آبله ‌مرغان برای کودکانی که هیچ‌گاه به این بیماری مبتلا نشده‌اند و همچنین نوجوانان و بزرگسالانی که نه به بیماری مبتلا شده‌اند و نه واکسینه شده‌اند، انجام می‌شود.

جدول واکسیناسیون کودکان با زمان

ایمن‌سازی	عوارض بیماری که از کودک شما محافظت می‌کند	دوز و سن‌های معمول
هپاتیت (HepB)  B	عفونت مزمن کبدی، نارسایی کبدی، سرطان کبد، مرگ	سه‌دوز سریال در زمان تولد، 1 تا 2 ماهگی و 6 تا 18 ماهگی.
آنتی‌بادی RSV (Nirsevimab)	ذات‌الریه، التهاب نایژک	یک دوز بین تولد و 8 ماهگی (اگر آنتی‌بادی‌های مادری وجود نداشته باشد).
روتاویروس (RV5, RV1)	اسهال شدید، کم‌آبی بدن، مرگ	سه‌دوز سریال در 2 ماهگی، 4 ماهگی و 6 ماهگی یا دو دوز سریال در 2 ماهگی و 4 ماهگی.
دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه (DTaP)	تورم عضله قلب، نارسایی قلبی، کما، فلج، تشنج، شکستگی استخوان، مشکل در تنفس، ذات‌الریه، مرگ	پنج‌دوز سریال در 2 ماهگی، 4 ماهگی، 6 ماهگی، 15 تا 18 ماهگی و 4 تا 6 سالگی.
هموفیلوس آنفلوآنزای نوع B (Hib)	آسیب مغزی، از دست دادن شنوایی، از دست دادن اعضا، مرگ	چهار دوز سریال در 2 ماهگی، 4 ماهگی، 6 ماهگی و 12 تا 15 ماهگی یا سه‌دوز سریال در 2 ماهگی، 4 ماهگی و 12 تا 15 ماهگی.
پنوموکوک کونژوگه (PCV15, PCV20)	ذات‌الریه، مسمومیت خون، مننژیت، مرگ	چهار دوز سریال در 2 ماهگی، 4 ماهگی، 6 ماهگی و 12 تا 15 ماهگی.
پولیوی غیرفعال (IPV)	فلج، مرگ	چهار دوز سریال در 2 ماهگی، 4 ماهگی، 6 تا 18 ماهگی و 4 تا 6 سالگی.
COVID-19	ذات‌الریه، لخته‌های خون، آسیب کبدی، آسیب قلبی، آسیب کلیوی، COVID طولانی، مرگ	یک یا چند دوز از 6 ماهگی به بعد (بر اساس راهنمایی پزشک).
آنفلوآنزا (IIV)	ذات‌الریه، عفونت سینوسی، عفونت گوش، تشدید شرایط زمینه‌ای (قلب یا ریه)، مرگ.	یک دوز سالانه از 6 ماهگی به بعد.
سرخک، اوریون، سرخچه (MMR)	تورم مغز، ذات‌الریه، تورم بیضه‌ها یا تخمدان‌ها، ناشنوایی، مرگ.	دو دوز سریال در 12 تا 15 ماهگی و 4 تا 6 سالگی.
آبله مرغان (VAR)	زخم‌های عفونی، تورم مغز، ذات‌الریه، مرگ.	دو دوز سریال در 12 تا 15 ماهگی و 4 تا 6 سالگی.
هپاتیت (HepA)  A	نارسایی کبدی، مرگ.	دو دوز سریال بین 12 تا 23 ماهگی (فاصله حداقل شش ماه).
کزاز ، دیفتری، و سیاه‌سرفه (Tdap)	تورم عضله قلب، نارسایی قلبی، کما، فلج، تشنج، شکستگی استخوان، مشکل در تنفس، ذات‌الریه، مرگ.	یک دوز در 11 تا 12 سالگی.
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)	زگیل‌های تناسلی، سرطان (شامل سرطان دهانه رحم، دهان و گلو).	دو دوز سریال در 11 تا 12 سالگی (فاصله حداقل پنج ماه).
مننگوکوکال (MenACWY)	از دست دادن اعضا، ناشنوایی، تشنج، مرگ.	دو دوز سریال در 11 تا 12 سالگی و 16 سالگی.

عوارض جانبی شایع واکسن ‌های کودکان

عوارض جانبی شایع پس از واکسیناسیون شامل موارد زیر است:

• تورم یا درد در ناحیه‌ای که واکسن تزریق شده است
• تحریک‌پذیری
• تب بالا (بیش از ۳۸ درجه) – که به‌ویژه بعد از واکسن مننژیت B (MenB) شایع است
• سردرد
• اسهال خفیف

شما می‌توانید پس از واکسیناسیون‌های ۲ ماهگی و ۴ ماهگی با مشورت پزشک پاراستامول به کودک خود بدهید. این کار به کاهش درد و پایین آوردن تب کمک می‌کند.

علائم خطرناک بعد از واکسن کودکی

در صورتی که کودک دارای علائم زیر است حتما به پزشک مراجعه کنید:

• مشکل در تنفس یا بلع
• کودک حرکت نمی‌کند یا حرکات او بسیار ضعیف است.
• کودک بیدار نمیشود.
• تب در نوزاد کمتر از ۱۲ هفته ( قبل از معاینه به کودک خود داروی تب ندهید.)
• تب بالاتر از ۳۸ درجه سانتی گراد
• گریه بی وقفه بیش از ۳ ساعت طول میکشد.
• قرمزی اطراف واکسن بعد از ۳ روز بزرگتر و دردناکتر می شود.
• تب پس از گذشت بیش از ۲۴ ساعت برمی‌گردد.
• بثورات واکسن سرخک (از روز ۶ تا ۱۲ بعد از تزریق شروع می شود) بیش از ۴ روز طول می کشد.
• قرمزی، تورم یا درد بعد از ۳ روز بدتر می شود.

مراقبت های لازم بعد از واکسن کودکان

برخی از راه‌های مراقبتی بعد از تزریق واکسیناسیون نوزادان شامل موارد زیر است:

• اگر دست یا پای آنها در اثر تزریق زخم شده است، یک پارچه تمیز مرطوب یا کیسه یخ (پیچیده شده در یک پارچه خشک) روی آن قرار دهید.
• محل تزریق را مالش ندهید.
• تب را با حمام آب ولرم کاهش دهید.
• اگر تب دارد، کودک خود را هیدراته نگه دارید. به آنها مایعات بیشتری برای نوشیدن بدهید. در صورت شیردهی، به کودک خود شیر بیشتری بدهید.
• اگر بدن کودک شما بیش از حد گرم می شود، مقدار لباسی که می پوشد را کاهش دهید.
• کودک را نوازش کنید.
• پاراستامول یا ایبوپروفن را طبق توصیه پزشک، به او بدهید.

چرا کودک شما به بیش از یک دوز واکسن نیاز دارد؟

بیشتر واکسن‌ها برای ایجاد حفاظت بلندمدت نیاز به چند دوز دارند. برای مثال، اگر کودک شما تنها 1 یا 2 دوز واکسن سیاه‌سرفه دریافت کند، فقط تا حدی محافظت شده است. اگر او تمام دوزهای واکسن را دریافت نکند، ممکن است هنوز به سیاه‌سرفه مبتلا شود. دوزهای تقویتی نیز برای برخی از واکسن‌ها توصیه می‌شوند. این دوز سیستم ایمنی را تقویت کرده و حفاظت بلندمدت بهتری برای کودک شما فراهم می‌کند.

آیا واکسن می‌تواند باعث بیمار شدن نوزاد من شود؟

واکسین‌ها بسیار ایمن هستند و عوارض جانبی جدی نادرند. تقریباً تمام بیماری‌ها یا ناراحتی‌ها پس از واکسیناسیون جزئی و موقتی هستند، مانند درد در محل تزریق یا تب خفیف. این موارد معمولاً با استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه طبق تجویز پزشک یا قرار دادن یک پارچه سرد روی محل تزریق قابل کنترل هستند. اگر والدین نگران شوند، باید با پزشک یا ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی خود تماس بگیرند.

مطالعات و تحقیقات گسترده نشان می‌دهند که هیچ شواهدی از ارتباط بین واکسن‌ها و اوتیسم وجود ندارد.