رتینول چیست؟ فواید و نحوه مصرف رتینول برای پوست
فهرست مطالب
- رتینول چیست؟
- نحوه عملکرد رتینول
- اشکال رتینول
- کاربرد رتینول پوست چیست؟
- نحوه مصرف رتینول برای پوست
- بهترین زمان مصرف رتینول
- عوارض رتینول
- چه کسانی نباید از رتینول استفاده کنند؟
- انواع مختلف محصولات رتینول
- چقدر زمان میبرد تا رتینول اثر کند؟
- آیا رتینول میتواند به پوست آسیب بزند؟
- استفاده از رتینول در دوران بارداری
- استفاده از رتینول در دوران شیردهی
- آیا میتوان رتینول را با سایر درمانهای موضعی پوست ترکیب کرد؟
- فواید استفاده از رتینول چیست؟
- آیا میتوان روی رتینول مرطوبکننده زد؟
- آیا رتینول میتواند به پوست آسیب بزند؟
- تهیه محصولات رتینول با داروگ
رتینول چیست؟
رتینول شکلی از ویتامین A است که کاربردهای زیادی در مراقبت از پوست دارد. از آن برای درمان آکنه استفاده میشود و اثرات ضدپیری نیز دارد. رتینول به خنثیسازی رادیکالهای آزاد در لایه میانه پوست شما کمک میکند. این میتواند به کاهش ظاهر چین و چروکها و منافذ بزرگ شده کمک کند. همچنین ممکن است علائم برخی از مشکلات پوستی را در افرادی که به آنها دچار هستند کاهش دهد.
نحوه عملکرد رتینول
رتینول باعث افزایش تولید سلولهای پوستی (تکثیر سلولی) میشود. این ماده به باز شدن منافذ پوست کمک میکند. همچنین پوست را لایه برداری کرده و تولید کلاژن را افزایش میدهد. در نتیجه میتواند ظاهر خطوط ریز و چینوچروکها را کاهش دهد و ظاهری تازهتر و پُرتر به پوست بدهد.
برخلاف بسیاری از محصولات ضدپیری، رتینول سلولهای مرده پوست را مستقیماً حذف نمیکند. در عوض، مولکولهای کوچک تشکیلدهنده رتینول به اعماق پوست، یعنی لایه درمیس (زیر لایه اپیدرم یا همان سطحیترین لایه پوست) نفوذ میکنند.
وقتی رتینول به این لایه میرسد، به خنثیسازی رادیکالهای آزاد کمک میکند. این کار باعث افزایش تولید الاستین و کلاژن میشود (دو پروتئینی که به سفتی و خاصیت کشسانی پوست کمک میکنند). نتیجه استفاده از این ماده اثری شبیه به پر شدن یا پُفدهی طبیعی است که میتواند ظاهر موارد زیر را کاهش دهد:
- خطوط ریز
- چین و چروکها
- منافذ باز و بزرگشده پوست
شما میتوانید رتینول را بدون نسخه تهیه کنید یا به پزشک مراجعه کنید تا دربارهی فواید و نحوهی مصرف آن در روتین مراقبت از پوستتان مشورت بگیرید. ممکن است پزشک داروهایی با غلظت بالاتری از رتینوئیدها نسبت به آنچه بدون نسخه در دسترس است، برایتان تجویز کند.
اشکال رتینول
رتینول یک درمان موضعی است، به این معنا که آن را روی سطح پوست استفاده میکنید که در اشکال مختلفی عرضه میشود، از جمله:
- کرمها
- ژلها
- لوسیونها
- پمادها
- سرمها
این ماده همچنین گاهی بهعنوان یک مادهی تشکیلدهنده در محصولات آرایشی نیز استفاده میشود.
کاربرد رتینول پوست چیست؟
رتینول دارای فواید زیادی برای پاکسازی پوست و مقابله با پیری است. این ماده باعث افزایش ضخامت و خاصیت کشسانی پوست میشود، تولید ملانین را کاهش میدهد، التهاب را کم میکند و از مسدود شدن منافذ پوست جلوگیری مینماید. رتینوئیدهای موضعی میتوانند به درمان آکنه، جای جوش و ترکهای پوستی کمک کنند. همچنین دارای اثرات ضدپیری است. بهطور خاص، این ماده برای شرایط زیر مفید است:
رتینول برای آکنه
آکنه یک مشکل رایج پوستی است. وقتی منافذ پوست با سلولهای مرده یا چربی مسدود میشوند، ممکن است جوشهای سرسیاه، سرسفید یا انواع دیگر جوشها ظاهر شوند. رتینول با جلوگیری از مسدود شدن منافذ، به درمان آکنه کمک میکند. ممکن است در چند هفته اول استفاده، پوست شما بدتر به نظر برسد (این مرحله را گاهی تخلیه رتینول مینامند). اما اگر به استفاده ادامه دهید، پوست شفافتری خواهید دید.
رتینول برای جای جوش
جای جوش معمولاً به دلیل التهاب و آسیب به پوست ایجاد میشود. این لکههای صورتی، قرمز یا تیره ممکن است پس از بهبود جوشها ظاهر شوند و چند هفته باقی بمانند. فشار دادن یا ترکاندن جوشها نیز میتواند باعث ایجاد آسیب بیشتر و در نهایت جای زخم دائمی شود. رتینولهای موضعی میتوانند التهاب را کاهش داده و از بروز بیشتر جوشها جلوگیری کنند. با این حال این محصول همیشه روی جای جوشهای شدید که فرورفته یا برجستهاند، مؤثر نیست.
رتینول برای لکهای تیره (لکهای ناشی از آفتاب)
لکهای تیره یا هایپرپیگمانتاسیون ممکن است بر اثر آسیب نور خورشید به پوست ایجاد شوند. این لکهای قهوهای روشن تا تیره که روی صورت، دستها، گردن یا بازوها ظاهر میشوند، بهدلیل تجمع ملانین (رنگدانه پوست) هستند. این لکها که به نامهای لک آفتاب، لک سنی یا لک کبدی نیز شناخته میشوند، دردناک نیستند اما ممکن است از نظر ظاهری آزاردهنده باشند. برخی افراد متوجه روشنتر شدن این لکها با استفاده از رتینول موضعی میشوند، البته این فرآیند ممکن است چندین ماه طول بکشد و پوست را تحریک کند. اگر دربارهی لکهای تیره نگران هستید، بهتر است با متخصص پوست مشورت کنید.
رتینول برای منافذ باز پوست
رتینول یک اثر لایهبردار سطحی نیز دارد که میتواند به بهبود بافت و یکنواختی رنگ پوست کمک کند. منافذ باز محل خروج چربی و مو از پوست هستند. وقتی این منافذ با سلولهای مرده یا چربی پر شوند، بزرگتر و نمایانتر میشوند. این ماده با افزایش سرعت نوسازی سلولی و جلوگیری از بسته شدن منافذ، به کاهش اندازه آنها کمک میکند.
رتینول برای ضایعات سارکوم کاپوزی
سارکوم کاپوزی نوعی سرطان نادر است که در افراد با سیستم ایمنی ضعیف رخ میدهد. این بیماری باعث ایجاد لکههای تیره یا رنگی روی پوست میشود که ممکن است صاف یا برجسته، و به رنگ آبی، مشکی، صورتی، قرمز یا بنفش باشند. آلیترتینوئین، نوعی رتینوئید، میتواند رشد سلولهای سارکوم کاپوزی را کند کند. گرچه درمان قطعی نیست، اما پزشک ممکن است استفاده از ژل آلیترتینوئین را برای کند کردن پیشرفت ضایعات پیشنهاد دهد.
رتینول برای ملاسما
ملاسما یکی دیگر از اختلالات پوستی رایج است که باعث ایجاد لکهای تیره یا نواحی رنگی روی بخشهای در معرض آفتاب پوست میشود. نور، گرما و برخی هورمونها میتوانند میزان ملانین پوست را افزایش دهند و باعث ایجاد این لکها شوند. ملاسما در دوران بارداری شایعتر است. اگر باردار هستید، پیش از مصرف دارو یا مکمل با پزشک مشورت کنید. اگر باردار نیستید، استفاده از رتینوئید موضعی (مثل ترتینوئین) میتواند به کمرنگ شدن لکهای ملاسما کمک کند.
رتینول برای پسوریازیس
پسوریازیس یک بیماری التهابی پوستی است که باعث رشد بیشازحد سلولهای پوست میشود. این سلولهای اضافی جمع میشوند و باعث ایجاد راشهای ضخیم، فلسدار و صورتی یا قرمز رنگ میشوند. رتینول موضعی میتواند با کاهش رشد سلولی و التهاب، به کاهش علائم کمک کند. اما از آنجا که ممکن است پوست را تحریک کند، معمولاً به همراه کورتونهای موضعی تجویز میشود.
رتینول برای ترکهای پوستی
ترکهای پوستی، نوعی جای زخم هستند که به دلیل کشیدگی پوست در بارداری، افزایش یا کاهش وزن شدید، یا رشد عضلانی سریع ایجاد میشوند. این ترکها در ابتدا به رنگ صورتی، قرمز یا بنفش هستند و بهتدریج به رنگ نقرهای یا سفید درمیآیند. رتینول موضعی میتواند ظاهر این ترکها را کمتر کند، اما اگر باردار یا در حال شیردهی هستید، حتماً پیش از استفاده با پزشک مشورت کنید.
رتینول برای چین و چروک
عوامل مختلفی باعث ایجاد چین و چروک در پوست میشوند. با افزایش سن، تقسیم سلولی در پوست کندتر میشود و لایه میانی پوست نازکتر شده، توانایی نگهداری رطوبت کاهش مییابد، و میزان الاستین و کلاژن کمتر میشود. ترتینوئین و تازاروتن موضعی میتوانند با کند کردن تجزیه کلاژن و افزایش خاصیت کشسانی پوست، ظاهر خطوط ریز و چینوچروکها را بهبود دهند. معمولاً چند ماه استفاده منظم طول میکشد تا تفاوت قابل مشاهدهای ایجاد شود.
نحوه مصرف رتینول برای پوست
پیش از استفاده برای اولین بار، مقدار کمی از آن را روی بخش کوچکی از پوست امتحان کنید تا ببینید واکنش منفی دارید یا نه. اگر پس از چند روز، آن ناحیه خیلی قرمز یا خارشدار نشد، میتوانید آن را در روتین مراقبت شبانهی پوست خود قرار دهید.
برای استفاده از رتینول، دستورالعمل روی بسته یا توصیههای پزشک را دنبال کنید. بهطور کلی، مراحل زیر را انجام دهید:
- پوست خود را با یک شوینده ملایم بشویید و با ملایمت خشک کنید. در زمان استفاده از رتینول، پوست را نسابید.
- مقدار کمی از محصول (بهاندازه یک نخود) را به صورت یکلایه نازک روی تمام صورت بزنید (مراقب باشید وارد دهان، بینی یا چشمها نشود). در دو هفته اول، بهتر است یک روز در میان استفاده کنید.
- در پایان از یک مرطوبکنندهی مناسب و غیرجوشزا (noncomedogenic) استفاده کنید.
بهترین زمان مصرف رتینول
از آنجا که این ماده ممکن است پوست را تحریک کند، بهتر است استفاده را بهآرامی شروع کنید. پس از تست حساسیت، میتوانید ابتدا هر چند روز یکبار از آن استفاده کنید و سپس بهتدریج تعداد دفعات را به یک یا دو بار در روز افزایش دهید. در ابتدا ممکن است قرمزی، خارش یا سوزش را تجربه کنید، اما این علائم معمولاً با عادت کردن پوست کاهش مییابد.
عوارض رتینول
عوارض جانبی ناشی از مصرف موضعی رتینول معمولاً موقتی هستند. این عوارض شامل موارد زیر میشوند:
- خشکی و تحریک پوست
- خارش یا سوزش
- قرمزی، پوستهریزی، پوستپوست شدن یا زبری پوست
- آفتابسوختگی
این عوارض معمولاً با گذشت زمان و عادت کردن پوست به درمان جدید، بهتدریج کاهش یافته و از بین میروند.
چه کسانی نباید از رتینول استفاده کنند؟
زنان باردار یا شیرده:
رتینول نوعی ویتامین A هست، و دوزهای بالای ویتامین A می تواند به جنین آسیب بزند.حتی استفاده موضعی هم توصیه نمیشود.
افراد با پوست خیلی حساس یا شرایط پوستی خاص مثل روزاسه، اگزما یا پسوریازیس:
این افراد ممکن است با رتینول دچار تحریک، قرمزی یا خشکی شدید بشوند.
افرادی که اخیراً لایهبرداری یا درمانهای شیمیایی (مثل میکرودرم، پیلینگ، لیزر) انجام دادند:
پوست بعد این موارد حساستر میشود، و استفاده از رتینول میتواند باعث تحریک شدید یا حتی آسیب بشود.
نوجوانان یا افرادی که بیدلیل استفاده میکنند:
این ماده برای جوش یا چروک مناسب است، اما باید تحت نظر متخصص پوست باشد.
افرادی که زیاد در معرض آفتاب هستن و ضدآفتاب نمیزنند:
این ماده پوست را نازکتر و حساستر به آفتاب میکند. و در صورت عدم استفاده از ضد افتاب باعث لک، التهاب یا سوختگی میشود.
انواع مختلف محصولات رتینول
داروهایی که روی پوست استفاده میشوند «موضعی» نام دارند. محصولات موضعی رتینوئید زیادی در دسترس هستند، از جمله:
- آداپالن (Differin، Epiduo)
- آلیترتینوئین (Panretin)
- بکساروتن (Targretin)
- تازاروتن (Tazorac، Avage)
- ترتینوئین (Atralin، Avita، Refissa، Renova، Retin-A، Tretin-X)
چقدر زمان میبرد تا رتینول اثر کند؟
رتینول بلافاصله شروع به اثرگذاری در سطح سلولی میکند، اما چند هفته طول میکشد تا بهبود قابل مشاهدهای در ظاهر و حس پوستتان ایجاد شود. در واقع، ممکن است در ابتدا وضعیت پوستتان کمی بدتر به نظر برسد، چون پوستتان در حال سازگاری با رژیم جدید است.
طبق یک مطالعه در سال ۲۰۱۵، کاهش قابل توجهی در چینوچروکها در افرادی دیده شد که به مدت ۱۲ هفته از رتینول استفاده کرده بودند.
همچنین، مطالعهای در سال ۲۰۱۹ نشان داد که چینوچروکهای اطراف چشم و روی گردن در افرادی که ۸ هفته از رتینول استفاده کرده بودند، بهبود یافته بود.
آیا رتینول میتواند به پوست آسیب بزند؟
در صورت استفاده از رتینول، پوست شما نسبت به نور آفتاب حساستر میشود و احتمال آفتابسوختگی بالا میرود، که میتواند به پوست آسیب برساند. همچنین، مصرف دوزهای بالا ممکن است با افزایش احتمال بروز سرطان پوست در ارتباط باشد. بنابراین، حتماً هنگام استفاده از رتینول از ضدآفتاب استفاده کنید و با پوشیدن لباس مناسب و کلاه، از تماس مستقیم با نور خورشید پرهیز نمایید
استفاده از رتینول در دوران بارداری
رتینوئیدها در صورت مصرف خوراکی میتوانند باعث نقصهای مادرزادی (مشکلات مادرزادی) شوند. برخی مطالعات نشان میدهند که هنگام استفاده موضعی، مقدار کمتری از دارو جذب بدن شده و وارد جریان خون میشود. با این حال، گزارشهایی از تولد نوزادان با نقصهای مادرزادی پس از استفادهی موضعی رتینوئید توسط مادر وجود دارد.
از آنجا که روشهای دیگری برای درمان مشکلات پوستی در دوران بارداری وجود دارد، پزشکان توصیه میکنند که در این دوران از مصرف رتینوئیدها خودداری شود. اگر قصد بارداری دارید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید و در صورت استفاده از محصولات رتینول، روشهای پیشگیری از بارداری را در نظر بگیرید.
استفاده از رتینول در دوران شیردهی
از آنجایی که رتینول موضعی فقط روی پوست استفاده میشود، مقدار کمی از آن وارد جریان خون میشود. پزشکان معتقدند که خطر آن برای نوزادان شیرخوار پایین است. با این حال، در دوران شیردهی نیز باید درباره استفاده از هر نوع دارو یا مکمل با پزشک خود مشورت کنید.
اگر از رتینول موضعی استفاده میکنید:
- آن را روی ناحیه سینه (بهویژه اطراف نوک سینه) نزنید.
- مراقب باشید که محصول با پوست نوزاد تماس پیدا نکند.
پایبندی به این نکات، ایمنی مادر و کودک را در دوران بارداری و شیردهی حفظ میکند.
آیا میتوان رتینول را با سایر درمانهای موضعی پوست ترکیب کرد؟
بله، میتوانید این ماده را با سایر درمانهای موضعی پوست ترکیب یا بهطور متناوب استفاده کنید. اما چون بسیاری از درمانها ممکن است باعث تحریک پوست شوند، باید این کار را با دقت انجام دهید.
رتینول و اسید گلیکولیک
اسید گلیکولیک یک نوع اسید آلفا هیدروکسی است که به عنوان یک لایهبردار شیمیایی عمل میکند. ترکیب یا استفاده متناوب از اسید گلیکولیک و رتینول میتواند برای کاهش ظاهر لکههای تیره و زخمهای آکنه مفید باشد. اما هر دوی این ترکیبات ممکن است پوست شما را تحریک کنند. اگر میخواهید هر دو را امتحان کنید، بهتر است از آنها در روزهای مختلف استفاده کنید یا اسید گلیکولیک را در صبح و رتینول را شبها استفاده کنید.
رتینول و اسید هیالورونیک
اسید هیالورونیک یک مرطوبکننده عالی است که با کاهش تبخیر آب از پوست شما عمل میکند. هیالورونیک اسید پوست شما را تسکین میدهد و حجم میدهد، که میتواند به مقابله با برخی از اثرات تحریککننده استفاده از رتینول کمک کند.
رتینول و نیاسینامید
نیاسینامید یک مشتق ویتامین B3 است که میتواند به درمان آکنه و کاهش علائم پیری کمک کند. همچنین به محافظت از پوست کمک میکند و ممکن است اثرات جانبی تحریککننده رتینول را کاهش دهد.
رتینول و اسید سالیسیلیک
هم رتینول و هم اسید سالیسیلیک برای درمان آکنه استفاده میشوند، اما هر دو ممکن است پوست را خشک و تحریک کنند. خشکی بیش از حد پوست میتواند تولید روغن را تحریک کند و آکنه شما را بدتر کند. اگر میخواهید از هر دو استفاده کنید، بهتر است از آنها بهطور متناوب استفاده کنید: از اسید سالیسیلیک در صبح و رتینول را شبها استفاده کنید.
رتینول و ویتامین C
ویتامین C میتواند به روشن کردن لکههای تیره و کاهش خطوط ریز و چینوچروکها کمک کند. این ماده با کند کردن تجزیه کلاژن و افزایش الاستیسیته پوست، باعث میشود که پوست شما سفتتر و پرتر به نظر برسد. این ترکیب میتواند به یکدست کردن بافت و رنگ پوست کمک کند. اما هر دو محصول میتوانند باعث تحریک پوست شوند، بنابراین بهتر است هر کدام را بهطور جداگانه و طی چند هفته به روتین خود اضافه کنید. بهترین کار این است که از ویتامین C در صبح و از رتینول در شب استفاده کنید.
فواید استفاده از رتینول چیست؟
- درمان آکنههای خفیف
- کاهش آسیبهای ناشی از نور خورشید
- کاهش علائم پیری مانند چینوچروک اطراف چشم
- بهبود کلی ظاهر و بافت پوست
آیا میتوان روی رتینول مرطوبکننده زد؟
بله، روتین پوستی شبانه هنگام استفاده از این ماده میتواند به این شکل باشد:
- صورت خود را بشویید.
- صورتتان را خشک کنید.
- رتینول را بزنید.
- چند دقیقه صبر کنید، سپس مرطوبکننده بزنید.
آیا رتینول میتواند به پوست آسیب بزند؟
بیشتر محصولات رتینول OTC اگر طبق دستور استفاده شوند، بیخطر هستند. اما برخی عوارض جانبی شایع ممکن است در کوتاهمدت ظاهر شوند، مانند:
- خشکی پوست
- پوستهپوسته شدن
- حساسیت به آفتاب
- واکنش آلرژیک
برای کاهش خطر تحریک یا واکنش آلرژیک، با متخصص پوست مشورت کنید تا در مورد برند مورد نظرتان نظر حرفهای بدهد.
همچنین توصیه میشود یک تست حساسیت (patch test) انجام دهید: مقدار کمی از محصول را برای چند روز روی قسمت داخلی ساعد خود امتحان کنید تا مطمئن شوید واکنشی نخواهید داشت، قبل از اینکه آن را روی کل صورت استفاده کنید.
تهیه محصولات رتینول با داروگ
شما میتوانید انواع محصولات بهداشتی پوست مانند سرم های رتینول و سایر محصولات رتینول را که در داروخانهها یافت نمیشود از طریق داروگ تهیه فرمایید. برای کسب اطلاعات داروهای کمیاب در داروگ تنها کافیست در سامانه ثبت نام نمایید. برای کسب اطلاعات بیشتر روی لینک درج شده کلیک نمایید یا با کارشناسان ما در تماس باشید.
