آشنایی با داروهای کمیاب و خاص و نحوه تهیه آن‌ها

داروی کمیاب و خاص چیست؟

داروی کمیاب محصول دارویی درمانی است که برای کنترل، پیشگیری یا درمان یک بیماری خاص و نادر استفاده می‌شود. معمولا داروهای کمیاب در برنامه سهمیه قرار می‌گیرد و توزیع آن با برنامه مشخصی در کشور انجام می‌گردد. تاکنون حدود ۵۰۰۰ نوع بیماری خاص شناخته شده است که اکثر آن‌ها منشا ژنتیکی دارند. غالبا، بیماری‌های خاص بسیار جدی، مزمن و پیش رونده هستند. برخی از بیماری‌های خاص از هنگام تولد یا کودکی با فرد همراه هستند و برخی دیگر در بزرگسالی ظاهر می‌شوند. برای اکثر بیماری‌های خاص، درمان خاصی وجود ندارد. فقط مراقبت و کنترل بیماری می‌تواند، کیفیت زندگی افراد مبتلا را بهبود بخشد و طول عمر بیمار را افزایش دهد.

امروزه با وجود توسعه علم و دانش بشری، بسیاری از افراد مبتلا به بیماری‌های خاص و بخصوص سرطانی در تهیه‌ انواع داروهای کمیاب با مشکلات عدیده‌ای دست و پنچه نرم می‌کنند. این امر ناشی از عدم تولید داروهای خاص در داخل و به دلیل مشکلات فراوان در زمینه‌ واردات آن‌ها است. داروی بیماری‌های سرطان، سرطان کودکان، آسم، ام اس، پارکینسون،  بیماری‌های قلبی، تالاسمی، بیماران پیوندی ودیابتی بیشترین میزان کمبود در مراکز درمانی کشور را دارند. وضعیتی که متاثر از تحریم‌های بین‌المللی برای تبادلات بانکی و تاثیرات قیمتی آن، نوسانات نرخ ارز در کشور است.

اما الزاما هر داروی کمیاب، داروی خاص و برای بیماری‌های خاص نیست و می‌تواند دارویی باشد که در شرایط فعلی به راحتی تامین نشده و کمیاب است.

داروهای کمیاب در بازار دارویی کشور

انسولین انسانی: انسولین(Insulin) نوعی هورمون است که به‌طور طبیعی در پانکراس تولید می شود. این هورمون مسئول تنطیم قند خون است. اگر بدن انسان به هر دلیلی نتواند به اندازه‌ کافی انسولین تولید کند یا انسولین تولید شده، کارآیی لازم را نداشته باشد، قند خون افزایش پیدا می‌کند و فرد، مبتلا به دیابت می‌شود. انسولین در کارخانه‌های دارویی با شبیه سازی انسولین انسانی ساخته می‌شود. افراد مبتلا به دیابت برای تنظیم قند خون نیاز به انسولین انسانی دارند. زیرا با افزایش قند خون، عوارض جبران ناپذیری به سلول‌ها و بخش‌های مختلف بدن وارد می‌شود.

آلبومین: آلبومین(albumin) یکی از مهم‌ترین پروتئین‌های پلاسما است که توسط کبد ساخته می‌شود. مهم‌ترین مکانسیم اثر آن بالا بردن حجم پلاسما است. داروی آلبومین به منظور جایگزین کردن حجم خون از دست رفته برای بیماران در شرایطی مانند جراحی قلب، جراحی کبد، سوختگی‌های شدید، سیروز کبدی، پیوند اعضا ( کبد و کلیه)، ترومای شدید، مشکلات تخمدانی، سرطان خون و بای پس معده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آمینوفیلین: داروی آمینوفیلین(Aminophylline) در علم پزشکی برای درمان آسم شدید و انسداد برگشت پذیر راه‌های تنفسی بسیار پرکاربرد است. علاوه بر این، داروهای از قبیل سروفلو، آتروونت و اسپری سرتاید از جمله مهم‌ترین داروهای کنترل و درمان آسم بشمار می‌روند. متاسفانه داروهای کمیاب و حیاتی هستند.

فورزوماید: فوروزماید(Furosemide) برای کاهش مایع اضافه در بدن (آماس) که بر اثر شرایطی مانند نارسایی قلبی، بیماری کبد و کلیه به‌وجود آمده باشد، به کار می‌رود. این دارو نشانه‌هایی مانند تنگی نفس و تورم در دست‌ها، پاها و شکم را کاهش میدهد. همچنین این دارو برای درمان فشار خون بالا هم به کار می‌رود. با پایین آوردن فشار خون از حمله‌های قلبی، سکته و مشکلات کلیوی جلوگیری می‌کند.

دسفوناک و دفروکسامین: هر دو این داروها در بیماران تالاسمی جهت جلوگیری از رسوب آهن مورد استفاده قرار می‌گیرد. تالاسمی از نوع بیماری‌های ژنتیکی و یک اختلال خونی ارثی بوده که در آن، تعداد هموگلوبین‌ها و گلبول‌های قرمز در بدن فرد مبتلا به این بیماری از حالت نرمال کمتر است. از آن‌جایی‌که راه طبیعی جهت حذف آهن در بدن وجود ندارد، چندین بار تزریق خون می‌تواند منجر به تجمع بیش از حد آهن در بدن شود و وضعیتی به نام افزایش غیرطبیعی آهن ایجاد کند.

آهن مازاد برای بافت‌ها و ارگان‌های بدن به ویژه قلب و کبد سمی است و منجر به مرگ زودرس یا نارسایی ارگان‌ها در فرد بیمار می‌شود. اضافه بار آهن به ویژه در قلب، مهم‌ترین علت مرگ و میر بیماران تالاسمی می‌باشد.

لوموستین (سیسی انیو): لوموستین(lomustine) یک داروی ضد سرطان است که در شیمی درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. لوموستین در گروهی از داروها موسوم به آلکیله کننده‌ها دسته‌بندی می‌شود. علاوه بر شیمی درمانی از لوموستین برای درمان تومورهای اولیه مغز، تومورهای متاستاتیک، درمان ملانوما، سرطان ریه و سرطان روده نیز استفاده می‌گردد.

سیتارابین: سیتارابین(Cytarabine) در درمان لوسمی لنفوسیتیک حاد، لوسمی میلوسیتیک حاد، لوسمی میلوژنوس حاد، لوسمی میلوسیتیک مزمن، لنفوم حاد غیر هوچکینی در کودکان، اریترولوسمی و لنفوم هوچکینی بکار می‌رود.

ابرلبین: ابرلبین(Eberelbin) یک داروی ضد سرطان می باشد که با ایجاد تداخل در رشد سلو‌ل‌های سرطانی و کند کردن انتشار آن‌ها در بدن عمل می‌کند. همچنین، برای درمان سرطان سینه و سرطان ریه غیر کوچک استفاده می‌شود.

دوکسوروبیسین: کاربرد اصلی این دارو(Doxorubicin)، شیمی درمانی سرطان‌های مختلف است. همچنین، برای درمان لوسمی لنفوستیک حاد، لوسمی میلوبلاستیک حاد، کارسینومای سلول‌های بینابینی بیضه، پستان، نوروبلاستوم تخمدان، تیروئید، تومور ویلمز، ریه (با منشاء نایژه‌ای)، معده، سر و گردن، کبد، گردن رحم، پروستات، اندومتر، بیضه، لنفوم‌های هوچکینی، سارکوم بافت‌های نرم و سارکوم استخوان استفاده می شود.

فلورواوراسیل: کاربرد اصلی آن(Fluorouracil) درمان سرطان‌های گوارشی مانند سرطان کولورکتال و سرطان پانکراس است.

زیفرون: این دارو(Ziferon) برای کنترل حملات و کاهش سیر پیشرفت بیماری در درمان مبتلایان به بیماری ام اس یا همان مالتیپل اسکلروزیس استفاده می شود. باید توجه داشت که این دارو باعث درمان قطعی ام اس نمی شود، ولی در کاهش تعداد حملات ونیز آهسته کردن روند پیشرفت بیماری بسیار موثر می باشد.

مادوپار: موثرترین دارو برای بیماری پارکینسون(Madopar) است. علت اختلال پارکینسون هنوز ناشناخته باقی مانده اما به عقیده محققان عواملی همچون ژنتیک محرک‌های محیطی برخی از ویروس‌ها کمبود دوپامین پایین بودن سطح  نورپینفرین می‌توانند در بروز این بیماری موثر باشند. قرص مادوپار وقتی به داخل مغز می‌رود به دوپامین تبدیل می‌شود.

وارفارین سدیم: وارفارین(Warnerin) دارویی است که به عنوان ضدانعقاد یا رقیق‌کننده‌ی خون شناخته می‌شود. موارد مصرف آن در آمبولى ريوي، ترومبوز وريدهاى عمقي، انفارکتوس ميوکارد، ديس‌ريتمى دهليزى همراه با آمبوليزاسيون، حملات‌گذراى ايسکميک مغزى (TIA)و در بيماران داراى دريچه مصنوعى قلب است.

تهیه داروهای کمیاب با سامانه داروگ

یکی از مهم‌ترین قابلیت‌های سامانه داروگ در اختیار قرار دادن پنل کاربری ویژه و امکانات خاص برای تمامی کاربران اعم از مردم، داروخانه‌ها و شرکت‌های دارویی است.

داروخانه‌ها با استفاده از امکان تبادل دارو در سامانه داروگ می‌توانند دارو کمیاب مورد نیاز خود را تامین کنند، همچنین همه افراد می‌توانند با جستجو داروخانه در سایت داروگ نسخه خود را جستجو و داروخانه‌ای که داروی مورد نیاز آن‌ها را دارد، بیابند.

سامانه‌ داروگ مسیر ناهموار و دشوار تهیه دارو های کمیاب برای افراد جامعه و همکاران داروخانه‌دار را هموار می‌کند.

برای آنکه درباره تهیه داروهای کمیاب با سامانه تبادل دارو داروگ بیشتر بخوانید، روی لینک آن کلیک کنید.

همچنین جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره خدمات داروگ می‌توانید روی لینک درج شده کلیک کنید.