قرص متفورمین برای کیست و تنبلی تخمدان | از تاثیر و نحوه مصرف تا عوارض آن!

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) چیست؟

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یک اختلال هورمونی است که معمولاً در زنان در سنین باروری رخ می‌دهد. این بیماری می‌تواند باعث قاعدگی‌های طولانی یا نامنظم، یا افزایش سطح آندروژن‌ها (هورمون‌های مردانه) شود. در تخمدان‌ها فولیکول‌های کوچک یا کیست‌های پر از مایع شکل می‌گیرند که مانع تخمک‌گذاری منظم می‌شوند. قرص گلوکوفاژ یا متفورمین از جمله داروهایی است که برای درمان تنبلی تخمدان تجویز میشود. اگر می‌خواهید درباره این دارو، کاربردها و عوارض آن بیشتر بدانید، روی لینک درج شده کلیک کنید.

یکی از عواملی که در ایجاد PCOS نقش دارد، مقدار بالای انسولین در بدن است. انسولین به سلول‌ها کمک می‌کند قند (گلوکز) را مصرف کنند. اگر سلول‌ها در برابر انسولین مقاوم شوند، سطح قند خون بالا می‌رود و بدن انسولین بیشتری ترشح می‌کند

متفورمین و مکانیسم اثر آن در تنبلی تخمدان

متفورمین دارویی است که در ابتدا برای درمان دیابت ساخته شد. برخلاف بسیاری از داروهای دیابت، متفورمین قند خون را به طور مستقیم کاهش نمی‌دهد و باعث افت قند خون نمی‌شود. این دارو حساسیت بدن به انسولین را بیشتر می‌کند و به کاهش سطح انسولین کمک می‌کند.

مصرف متفورمین می‌تواند به بازگشت چرخه‌های قاعدگی منظم کمک کند. همچنین ممکن است باعث کاهش اشتها، کمک به کاهش وزن و پیشگیری از ابتلا به دیابت شود. بهترین نتیجه زمانی حاصل می‌شود که متفورمین همراه با رژیم غذایی سالم و ورزش استفاده شود.

متفورمین باعث هیپوگلیسمی (افت قند خون) نمی‌شود، اما بر فرآیندهای سلولی متعددی اثر دارد، از جمله:

• کاهش تولید گلوکز در کبد
• کاهش جذب گلوکز در روده
• کاهش گلوکونئوژنز
• بهبود مصرف گلوکز وابسته به انسولین در بافت‌های محیطی

قرص گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان

گلوکوفاژ درواقع همان قرص متفورمین است که برای درمان و کنترل تنبلی تخمدان تجویز میشود. متفورمین یک داروی خوراکی است که بیشتر برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ تجویز می‌شود، اما می‌تواند به کاهش برخی علائم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) نیز کمک کند. این دارو باعث می‌شود بدن بهتر از انسولین تولیدشده استفاده کند و می‌تواند در کنترل وزن و کاهش فشار خون مؤثر باشد. همچنین متفورمین ممکن است به بازگشت چرخه‌های قاعدگی کمک کند و رشد موی زائد ناشی از افزایش هورمون تستوسترون را کنترل نماید.

متفورمین فقط برای درمان دیابت نوع ۲ مجوز رسمی دارد. با این حال، مصرف آن برای PCOS در دسته‌ی مصرف خارج از مجوز (off-label) قرار می‌گیرد. این بدان معناست که دارو برای بیماری‌ای تجویز می‌شود که در مجوز اصلی‌اش ذکر نشده است. با وجود این، متفورمین طی چند دهه گذشته برای درمان PCOS به‌طور گسترده‌ای استفاده شده است.

فواید قرص متفورمین برای تخمدان پلی کیستیک 

مطالعات متعددی درباره مصرف متفورمین در زنان مبتلا به PCOS انجام شده است و اکثر آن‌ها نشان داده‌اند که متفورمین می‌تواند:

• قاعدگی‌ها را منظم‌تر کند.
• باروری را بهبود بخشد.
• کاهش وزن را آسان‌تر کند.
• همچنین به کاهش هیرسوتیسم (رشد موهای زائد ناخواسته) کمک نماید، هرچند این اثر چندین ماه زمان می‌برد و معمولاً متفورمین به اندازه برخی درمان‌های دیگر برای پرموئی مؤثر نیست.

در زنانی که قصد بارداری ندارند و پرموئی برایشان مشکل‌ساز است، گاهی داروی دیگری به نام اسپیرونولاکتون به درمان اضافه می‌شود، اما در این صورت نیاز به پایش دقیق پزشکی وجود دارد. متفورمین بیشترین اثر را در زنان دارای اضافه‌وزن با PCOS دارد، ولی در زنان با چاقی شدید اثر آن کمتر است. اثرات آن با کاهش وزن تقویت می‌شود.

همه شواهد نشان می‌دهد که متفورمین در دوران بارداری ایمن است. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که مصرف آن تا هفته‌ی ۱۲ بارداری ممکن است خطر سقط جنین را کاهش دهد. به طور کلی قرص گلوکوفاژ یا متفورمین فواید زیر را برای تنبلی تخمدان دارد:

فواید گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان

کاهش مقاومت به انسولین
بسیاری از خانم‌های مبتلا به PCOS دچار مقاومت به انسولین هستند. متفورمین حساسیت سلول‌ها به انسولین را بیشتر می‌کند و به تنظیم قند خون کمک می‌کند.

بهبود تخمک‌گذاری و سیکل قاعدگی
با کاهش سطح انسولین، سطح آندروژن‌ها (هورمون‌های مردانه) هم کاهش می‌یابد. این موضوع می‌تواند باعث بهبود چرخه قاعدگی و تحریک تخمک‌گذاری شود.

کمک به باروری
در زنانی که PCOS باعث ناباروری شده است، مصرف متفورمین می‌تواند احتمال تخمک‌گذاری و در نتیجه شانس بارداری را بیشتر کند (به‌ویژه وقتی همراه داروهای تحریک تخمک‌گذاری مثل کلومیفن مصرف شود).

کاهش علائم پرمویی و آکنه
با کاهش سطح هورمون‌های مردانه، ممکن است علائمی مثل رشد موهای زائد و آکنه به مرور کاهش یابند.

کنترل وزن و کاهش اشتها
متفورمین می‌تواند در برخی افراد باعث کاهش وزن یا جلوگیری از افزایش وزن شود، که این موضوع برای کنترل PCOS بسیار مهم است.

کاهش ریسک دیابت و بیماری‌های قلبی
از آنجایی که PCOS خطر دیابت نوع ۲ و مشکلات قلبی-عروقی را افزایش می‌دهد، مصرف متفورمین می‌تواند در پیشگیری از این عوارض مؤثر باشد.

تأثیر متفورمین بر پیشگیری از دیابت

در یک کارآزمایی بالینی بزرگ روی ۳,۲۳۴ فرد با قند خون ناشتا و پس از بار گلوکز بالا، متفورمین توانست خطر پیشرفت به سمت دیابت را ۳۱ درصد در مقایسه با دارونما کاهش دهد. این اثر با افزودن تغییرات جدی در سبک زندگی حتی بیشتر شد.

متفورمین و کاهش وزن در PCOS

متفورمین در زنان مبتلا به PCOS به کاهش وزن نیز کمک می‌کند. این دارو تأثیر رژیم‌های کم‌کالری را افزایش می‌دهد و رسیدن به BMI حدود ۲۰ تا ۲۵ را تسهیل می‌کند که برای بازگشت تخمک‌گذاری ضروری است. در یک مطالعه روی ۱۵۰ زن چاق، مصرف متفورمین باعث ۱۰ درصد کاهش BMI شد. در مطالعه دیگری، متفورمین به همراه رژیم کم‌کالری اثر بیشتری از رژیم تنها در کاهش وزن داشت.

کاهش وزن ناشی از متفورمین احتمالاً به دلیل کاهش مقاومت به انسولین و سرکوب اشتها است. جالب است بدانید که متفورمین تنها داروی ضددیابتی است که با کاهش وزن (و نه افزایش وزن) همراه است و از این نظر برای بیماران PCOS بسیار مناسب می‌باشد.

تأثیر متفورمین بر قاعدگی و باروری

تأثیر مثبت متفورمین بر چرخه‌های قاعدگی و ناباروری احتمالاً ناشی از کاهش مقاومت به انسولین و کاهش سطح تستوسترون است.

• در یک مطالعه طولانی‌مدت روی ۲۳ زن مبتلا به PCOS، نیمی از افرادی که متفورمین دریافت کرده بودند، قاعدگی منظم پیدا کردند.
• اثر دارو با طول مدت درمان افزایش می‌یابد؛ در مطالعاتی که درمان حداقل ۶ ماه ادامه یافته، بیش از ۹۰ درصد زنان مجدداً قاعدگی منظم داشته‌اند.
• معمولاً ۴ تا ۶ ماه درمان لازم است تا تخمک‌گذاری شروع شود.

اثر متفورمین بر پرموئی (هیرسوتیسم) هنوز به‌طور گسترده گزارش نشده است و داروهای مسدودکننده آندروژن ممکن است در این زمینه مؤثرتر باشند.

دوز مصرفی متفورمین برای تخمدان پلی کیستیک

دوز شروع قرص گلوکوفاژ یا متفورمین برای تنبلی تخمدان یا تخمدان پلی کیستیک برای بزرگسالان 500 میلی‌گرم یک بار در روز است. پزشک معمولاً دوز را به‌تدریج و طی چند هفته افزایش می‌دهد تا بدن به دارو عادت کند و احتمال بروز عوار جانبی کاهش یابد.

دوز معمول روزانه: 1500 تا 1700 میلی‌گرم است.

حداکثر دوز پیشنهادی روزانه: در بزرگسالان: 2.5 گرم و در نوجوانان: 2 گرم

 عوارض قرص متفورمین برای تنبلی تخمدان

شایع‌ترین عوارض شامل حالت تهوع، دل‌درد، نفخ و اسهال است که معمولاً در 4 تا 8 هفته اول کاهش پیدا می‌کنند. مصرف دارو همراه غذا و افزایش تدریجی دوز می‌تواند این علائم را کمتر کند.

در موارد بسیار نادر، متفورمین ممکن است باعث اسیدوز لاکتیک شود که بیشتر در افراد با مشکلات کبدی یا کلیوی رخ می‌دهد. علائم آن شامل:

• تنگی نفس
• درد یا ضعف عضلانی
• احساس سرگیجه یا ضعف شدید
• تهوع و استفراغ
• درد شکمی

در صورت مشاهده هر یک از این علائم باید فوراً به پزشک اطلاع دهید. همچنین توصیه می‌شود از مصرف بیش‌ازحد الکل خودداری کنید.

متفورمین ممکن است سطح ویتامین B12 بدن را کاهش دهد. بنابراین، در افراد با تغذیه نامناسب یا بیماری‌های خاص، سطح B12 قبل از شروع دارو، 6 ماه بعد و سپس هر سال بررسی می‌شود.

چه کسانی نباید متفورمین برای تنبلی تخمدان مصرف کنند؟

• افراد با مشکلات کلیوی
• کسانی که به متفورمین حساسیت دارند
• بیماران با نارسایی قلبی
• افراد با مشکلات کبدی
• کسانی که دچار اسیدوز متابولیک مزمن یا حاد هستند

طول مدت درمان با قرص گلوکوفاژ چقدر است؟

مدت زمان درمان با متفورمین به واکنش بدن شما بستگی دارد و نیاز به پیگیری منظم با پزشک دارد.

بهترین زمان مصرف متفورمین برای کیست تخمدان

همیشه متفورمین را همراه وعده غذایی یا بلافاصله بعد از آن مصرف کنید. این کار به کاهش عوارض جانبی دارو کمک می‌کند. دوز روزانه متفورمین معمولاً به ۲ وعده (صبحانه و شام) یا گاهی ۳ وعده (صبحانه، ناهار و شام) تقسیم می‌شود. سعی کنید دارو را هر روز در زمان‌های مشخص مصرف کنید تا فراموش نکنید.

مصرف متفورمین در بارداری

تصمیم درباره ادامه یا قطع متفورمین پس از باردار شدن باید با مشورت پزشک انجام شود. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف متفورمین در دوران بارداری خطر ناهنجاری‌های جنینی یا عوارض خاصی ایجاد نمی‌کند. اما در برخی شرایط پزشک مصرف گلوکوفاژ در بارداری را قطع میکند.

جایگزین‌های متفورمین برای درمان PCOS

هدف اصلی درمان PCOS، کنترل علائمی مثل پرموئی، ناباروری، چاقی و آکنه است. درمان می‌تواند شامل دارو یا تغییر سبک زندگی باشد.

تغییر سبک زندگی

اولین و مهم‌ترین روش درمانی توصیه‌شده توسط پزشکان شامل کاهش وزن از طریق رژیم غذایی سالم و ورزش، حتی کاهش ۵ درصد وزن بدن می‌تواند علائم PCOS را بهبود دهد کاهش وزن باعث می‌شود داروها بهتر عمل کنند و چرخه‌های قاعدگی منظم‌تر شوند

داروها

قرص‌های ضدبارداری ترکیبی (استروژن + پروژستین): کمک به کاهش آندروژن‌ها، تنظیم هورمون‌ها، کاهش خطر سرطان رحم و درمان پرموئی و آکنه

پروژستین تنها: مصرف ۱۰ تا ۱۴ روزه در هر یک یا دو ماه برای تنظیم قاعدگی و کاهش خطر سرطان رحم

کلومیفن سیترات: داروی ضد‌استروژن خوراکی برای تحریک تخمک‌گذاری

لتروزول: در اصل داروی سرطان سینه، اما برای تحریک تخمدان هم مؤثر است

گنادوتروپین‌ها: تزریقی برای تحریک تخمدان‌ها

IVF یا جراحی لاپاراسکوپی تخمدان (Ovarian drilling): در صورت لزوم

درمان پرموئی (هیرسوتیسم)

اسپیرونولاکتون: مسدودکننده اثر آندروژن روی پوست (نباید در بارداری مصرف شود)

کرم افلورینتین: برای کاهش رشد موهای صورت در زنان

سوالات متداول

آیا متفورمین باعث کاهش وزن با تنبلی تخمدان می‌شود؟

در برخی زنان مبتلا به PCOS، متفورمین می‌تواند با کاهش مقاومت به انسولین و تنظیم هورمون‌ها، به کاهش وزن کمک کند، اما این تاثیر برای همه یکسان نیست و باید همراه با رژیم غذایی و ورزش باشد.

چه مدت طول می‌کشد تا اثر متفورمین برای تنبلی تخمدان دیده شود؟

بهبود چرخه قاعدگی معمولاً بعد از چند ماه مصرف منظم مشاهده می‌شود، اما تاثیر کامل روی تخمدان و باروری ممکن است تا ۶ ماه طول بکشد.

آیا می‌توان متفورمین را همراه با سایر داروهای هورمونی مصرف کرد؟

در بسیاری از موارد، پزشک ممکن است متفورمین را همراه با داروهای هورمونی مانند قرص‌های ضد بارداری یا داروهای تحریک تخمک‌گذاری تجویز کند. مصرف خودسرانه داروها توصیه نمی‌شود.

آیا مصرف متفورمین برای همه مبتلایان به تخمدان پلی کیستیک مناسب است؟

خیر. تشخیص و تجویز این دارو باید توسط پزشک انجام شود، خصوصاً اگر سابقه بیماری کلیوی، کبدی یا مشکلات گوارشی وجود داشته باشد.

آیا قطع متفورمین باعث بازگشت علائم تنبلی تخمدان می‌شود؟

در برخی افراد، قطع ناگهانی دارو ممکن است باعث بازگشت علائم PCOS شود. تغییر یا توقف دارو باید تحت نظر پزشک انجام شود.

نحوه خرید قرص گلوکوفاژ برای تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان

قرص گلوکوفاژ برای درمان تنبلی تخمدان معمولا تجویز میشود و تاثیر خوبی برای بیماران مبتلا به این بیماری دارد. اگر برای تهیه و خرید قرص گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان دچار مشکل شده‌اید تنها کافیست با سامانه داروهای کمیاب داروگ، این دارو را جستجو کنید. اطلاعات داروخانه‌هایی که این قرص را موجود دارند برای شما ارسال میشود. این اطلاعات کاملا به روز و دقیق است. اگر به اطلاعات بیشتری نیاز دارید با کارشناسان ما در تماس باشید.