ریزش مو در شیردهی (از علت تا بهترین راه درمان!)

ریزش مو پس از زایمان چیست؟

ریزش موی پس از زایمان به معنی ریزش بیش از حد موها چند ماه بعد از تولد نوزاد است. علت اصلی آن تغییرات هورمونی است که در دوران بارداری و پس از زایمان رخ می‌دهد. ریزش مو در دوران شیردهی، برای بسیاری از مادران پس از زایمان، یک تجربه‌ی طبیعی است. این پدیده اغلب منبعی از نگرانی و سوالات بی‌پایان می‌شود: “آیا طبیعی است؟ چه زمانی به حالت عادی برمی‌گردد؟ آیا مکمل‌های خاصی وجود دارند که کمک کنند؟” به طور کلی ریزش مو پس از زایمان طبیعی بوده و بین ۶ ماه تا یک سال بهبود میابد. این وبلاگ، با پرداختی جامع به علت‌ها، طول دوره، درمان‌های خانگی، راهکارهای تغذیه‌ای و معرفی محصولات ویژه، تلاش دارد همه‌ی ابهامات را پاسخ دهد و مسیر روشنی برای مادران شیرده ترسیم کند.

آیا شیردهی علت اصلی ریزش مو پس از زایمان است؟

شیردهی به‌خودی‌خود علت اصلی ریزش مو پس از زایمان نیست، اما می‌تواند به صورت غیرمستقیم در این فرآیند نقش داشته باشد؛ چرا که با تغییرات هورمونی و نیازهای تغذیه‌ای بیشتری همراه است.

در دوران بارداری، سطح بالای استروژن باعث طولانی‌تر شدن فاز رشد مو می‌شود. به همین دلیل موها پرپشت‌تر به نظر می‌رسند. اما پس از زایمان، سطح استروژن به‌سرعت کاهش می‌یابد و همین موضوع باعث افزایش ریزش مو می‌شود. از سوی دیگر، شیردهی سطح هورمون پرولاکتین را بالا نگه می‌دارد که این هورمون هم می‌تواند روی چرخه رشد مو اثر بگذارد.

همچنین شیردهی نیاز بدن به انرژی و مواد مغذی را بیشتر می‌کند. اگر این نیازها تأمین نشود، کمبودهایی مانند فقر آهن، کاهش ویتامین‌ها یا پروتئین می‌تواند به ریزش مو دامن بزند. استرس، کم‌خوابی و فشار ناشی از مراقبت از نوزاد نیز می‌توانند به صورت غیرمستقیم شدت ریزش مو را افزایش دهند.

البته عوامل دیگری مانند ژنتیک، عدم تعادل هورمونی (غیرمرتبط با بارداری و شیردهی) یا برخی بیماری‌ها هم می‌توانند در این میان نقش داشته باشند.

مو چگونه رشد می‌کند؟

مو از منافذ کوچکی در پوست سر به نام فولیکول رشد می‌کند. چرخه‌ی رشد مو همواره در حال تکرار است و شامل سه مرحله می‌باشد:

• فاز آناژن (Anagen): مرحله‌ی رشد فعال مو که بین ۲ تا ۶ سال طول می‌کشد. حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد موهای سر همزمان در این فاز قرار دارند.
• فاز کاتاژن (Catagen): یک مرحله‌ی کوتاه و گذرا که در آن فولیکول مو کوچک می‌شود.
• فاز تلوژن (Telogen): مرحله‌ی استراحت که حدود ۳ ماه ادامه دارد. پس از این مدت، مو رها می‌شود و می‌ریزد. نام دیگر ریزش موی پس از زایمان، Telogen Effluvium است.

مدل ریزش مو در زمان شیردهی

در دوران بارداری و پس از زایمان، بعضی زنان متوجه می‌شوند که موهایشان به صورت دسته‌ای (clumps) می‌ریزد. این موضوع ممکن است ترسناک باشد اما در بیشتر موارد واکنشی طبیعی به تغییرات هورمونی است.

نوع نادرتر، ریزش موی سکه‌ای (Alopecia Areata) است. این یک بیماری خودایمنی است که در آن بدن به فولیکول‌های مو حمله می‌کند و باعث ایجاد لکه‌های گرد و خالی روی سر می‌شود. در صورت مشاهده چنین علائمی، بهتر است به متخصص پوست مراجعه کنید.

تغییرات هورمونی در دوران بارداری و پس از زایمان

در طول بارداری، سطح هورمون‌های بدن شما به‌طور چشمگیری تغییر می‌کند.

یکی از اولین هورمون‌هایی که افزایش می‌یابد hCG (هورمون گنادوتروپین کوریونی انسانی) است. این همان هورمونی است که تست بارداری اندازه‌گیری می‌کند و افزایش آن نشانه بارداری شماست. علاوه بر آن، سطح چند هورمون دیگر مانند استروژن، پروژسترون، اکسی‌توسین و پرولاکتین نیز بالا می‌رود. همچنین حجم خون شما نیز تا تاریخ زایمان ممکن است تا ۵۰٪ بیشتر از حالت عادی شود.

بلافاصله بعد از تولد نوزاد، سطح برخی هورمون‌ها مثل استروژن و پروژسترون به‌سرعت کاهش می‌یابد و ظرف ۲۴ ساعت تقریباً به حالت عادی برمی‌گردد. اما پرولاکتین در صورتی که شیردهی داشته باشید بالا باقی می‌ماند. حجم خون هم به‌تدریج کاهش پیدا می‌کند و طی چند هفته پس از زایمان به حالت طبیعی برمی‌گردد.

تأثیر هورمون‌ها بر مو پس از زایمان

هورمون‌ها مهم‌ترین عامل تغییرات موی شما در دوران بارداری و ریزش موی پس از زایمان هستند. در دوران بارداری، سطح بالای استروژن باعث می‌شود ریزش طبیعی مو کمتر شود. در شرایط عادی، شما روزانه تعدادی مو از دست می‌دهید، اما در بارداری این مقدار کاهش پیدا می‌کند. علاوه بر این، افزایش حجم خون و گردش خون بهتر، موجب می‌شود موها کمتر از حالت طبیعی بریزند.

بعد از زایمان، با کاهش سطح هورمون‌ها، بدن این ‌ریزش کم را جبران می‌کند و موها به‌صورت دسته‌ای شروع به ریزش می‌کنند.

در واقع، مقدار کلی ریزش مو بیش از آنچه در ۹ ماه گذشته اتفاق می‌افتاده نیست، فقط چون یک‌باره رخ می‌دهد، شدیدتر به نظر می‌رسد. ریزش موی پس از زایمان می‌تواند از هر زمانی بعد از تولد شروع شود و حتی تا یک سال ادامه پیدا کند.

چه کسانی ممکن است دچار ریزش موی پس از بارداری شوند؟

ریزش موی پس از زایمان تجربه‌ای رایج در میان مادران تازه است، هرچند شدت و میزان آن می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. سطح هورمون‌ها و عوامل ژنتیکی نقش مهمی در تعیین شدت این ریزش دارند.

زنانی که شیردهی می‌کنند، ممکن است مدت بیشتری دچار ریزش مو باشند، زیرا تغییرات هورمونی در دوران شیردهی ادامه دارد.

این مشکل تنها محدود به مادران زایمان‌کرده نیست. حتی زنانی که سقط جنین یا مرده‌زایی داشته‌اند نیز ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی مشابه دچار این وضعیت شوند.

ریزش مو بعد از زایمان چگونه رخ می‌دهد؟

هورمون‌های بارداری باعث می‌شوند تعداد زیادی از موها به جای رشد طبیعی، وارد فاز استراحت (تلوژن) شوند. چند ماه بعد، این موها شروع به ریزش می‌کنند. در حالت طبیعی، فرد بین ۸۰ تا ۱۲۰ هزار تار مو روی سر دارد و روزانه تا ۱۰۰ تار مو می‌ریزد. اما در ریزش موی پس از زایمان، تعداد موهای ریخته‌شده بیش از این مقدار است. معمولاً این ریزش در حدود ۴ ماهگی نوزاد به اوج می‌رسد. بنابراین اگر در این زمان هنوز دسته‌ای مو از دست می‌دهید، جای نگرانی نیست.

ریزش مو پس از زایمان چه زمانی شروع می‌شود؟

اغلب زنان ۲ تا ۳ ماه پس از زایمان متوجه ریزش موهای خود می‌شوند. خبر خوب این است که این ریزش معمولاً موقتی است و بیشتر زنان طی ۶ تا ۱۲ ماه دوباره حجم طبیعی موهای خود را به دست می‌آورند.

علل ریزش مو در دوران شیردهی

تغییرات هورمونی

در زمان بارداری، مقدار هورمون‌هایی مثل استروژن و پروژسترون در بدن مادر بسیار بالا می‌رود. همین موضوع باعث می‌شود چرخه‌ی رشد مو طولانی‌تر شود و موها پرتر و سالم‌تر به نظر برسند. بعد از تولد نوزاد، این سطح هورمون‌ها به شکل ناگهانی کاهش پیدا می‌کند و موها از فاز رشد وارد مرحله استراحت و ریزش (تلوژن) می‌شوند.

طبق گزارش مراکز درمانی و متخصصان مختلف، شدت این ریزش معمولاً در ماه‌های دوم تا چهارم بعد از زایمان به بیشترین میزان خود می‌رسد و سپس به تدریج روند طبیعی رویش مو بازمی‌گردد.

کمبودهای تغذیه‌ای

دوران شیردهی نیاز بدن مادر به مواد مغذی را به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد. اگر رژیم غذایی نتواند این نیاز را تأمین کند، کمبود ویتامین‌ها و املاحی مثل بیوتین، ویتامین D، آهن، روی، سلنیوم و اسیدهای چرب امگا-۳، ریزش مو را شدیدتر می‌کند. فقر آهن نیز میتواند ریزش مو در این دوران را افزایش بدهد.

استرس و فشارهای روحی

کم‌خوابی‌های مداوم، مسئولیت مراقبت از نوزاد و فشارهای روانی پس از زایمان، تعادل هورمون‌ها را بر هم می‌زند و می‌تواند ریزش مو را تشدید کند

گاهی همراه با ریزش مو خارش شدید هم دیده می‌شود. علل خارش می‌تواند شامل حساسیت غذایی، عوامل محیطی، عفونت‌های پوستی و استرس باشد. پزشک معمولاً با رد کردن دیگر علل مثل آلوپسی آره‌آتا، زخم یا بیماری‌های خودایمنی، تشخیص می‌دهد.

ریزش موی پس از زایمان چه مدت طول می‌کشد؟

اگرچه دیدن ریزش شدید مو ممکن است ناراحت‌کننده باشد، اما این وضعیت موقتی است. معمولاً ریزش مو کمتر از شش ماه طول می‌کشد و تا زمانی که کودک به یک‌سالگی برسد، موها به پرپشتی قبل بازمی‌گردند.

نشانه‌های ریزش موی پس از زایمان

تشخیص این وضعیت معمولاً نیاز به آزمایش خاصی ندارد. پزشک با توجه به شرح حال بیمار (تجربه بارداری اخیر و افزایش ریزش مو) به راحتی می‌تواند این نوع ریزش را شناسایی کند. مهم‌ترین علامت، مشاهده‌ی موهای بیشتری روی برس، بالش یا کف حمام است. همچنین ممکن است موهای بیشتری به لباس‌ها یا اطراف خانه بچسبند.

درمان و مدیریت ریزش مو پس از زایمان (برای ریزش مو در شیردهی چیکار کنیم؟)

درمان قطعی برای این وضعیت وجود ندارد، اما چند راهکار می‌تواند به بهبود ظاهر مو و کاهش آسیب کمک کند:

استفاده از شامپو و نرم‌کننده حجم‌دهنده: شامپوهای حجم‌دهنده و نرم‌کننده‌های سبک می‌توانند به پرتر نشان دادن مو کمک کنند.

مراقبت ملایم از موها: هنگام شستشو و شانه‌کردن، با احتیاط رفتار کنید. از حرارت زیاد سشوار و اتوی مو کمتر استفاده کنید. از مدل‌هایی مثل دم‌اسبی یا بافت‌های سفت که فشار زیادی به مو وارد می‌کنند پرهیز کنید.

تغییر مدل مو: کوتاه‌کردن موها هم ظاهر پرتر ایجاد می‌کند و هم نگهداری آن‌ها آسان‌تر است، به‌ویژه زمانی که مادر مشغول مراقبت از نوزاد است.

رعایت رژیم غذایی سالم: مصرف مواد مغذی کافی برای رشد مو ضروری است. در صورت نیاز، با پزشک درباره مصرف مکمل‌ها مشورت کنید.

مصرف مکمل مناسب دوران پس از زایمان: مصرف قرص‌های مکمل مناسب شیردهی یا پس از زایمان می‌توان کمبودهای تغذیه‌ای مادران را تا حد خوبی جبران کند. در صورت مصرف مداوم می‌تواند تاثیر خوبی روی ریزش مو پس از زایمان داشته باشد.

روغن درمانی: با تجویز و با مشورت پزشک می‌توانید گاهی اوقات از روغن نارگیل، روغن زیتون و… برای تقویت ریشه موهای خود بهره ببرید. قبل از مصرف عصاره یا روغن رزماری حتما با پزشک مشورت کنید.

پیشگیری از ریزش مو پس از زایمان

هیچ راهی برای جلوگیری کامل از این نوع ریزش وجود ندارد. بهترین کار، آگاهی داشتن از آن است تا در صورت وقوع، مادر دچار نگرانی بی‌مورد نشود.

ریزش مو پس از زایمان تا چه زمانی طبیعی است؟

اغلب مادران بین ۳ تا ۶ ماه پس از تولد نوزاد با این مشکل مواجه می‌شوند و در بیشتر موارد، تا پایان سال اول زندگی کودک، موها به وضعیت عادی بازمی‌گردند.
اگر ریزش بیش از یک سال ادامه پیدا کند یا شدت آن غیرعادی باشد، لازم است بررسی‌های پزشکی انجام شود؛ چراکه احتمال مشکلاتی مانند کم‌خونی یا اختلالات تیروئید وجود دارد.

اگر ریزش مو بیش از یک سال طول بکشد چه باید کرد؟

ریزش موی طولانی‌مدت می‌تواند نشانه‌ای از عوامل دیگر باشد. اختلالات هورمونی مانند بیماری‌های تیروئید یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) ممکن است در این مسئله دخیل باشند.

یکی از شایع‌ترین دلایل ریزش موی مداوم در زنان و مردان، آلوپسی آندروژنتیک (طاسی الگوی زنانه یا مردانه) است که به ترکیبی از عوامل ژنتیکی و هورمونی مرتبط است. هورمونی به نام دی‌هیدروتستوسترون (DHT) در این روند نقش کلیدی دارد و باعث کوچک شدن فولیکول‌های مو می‌شود.

انواع دیگر ریزش مو مانند آلوپسی آره‌آتا (ریزش سکه‌ای) که یک بیماری خودایمنی است، یا مشکلاتی مانند پسوریازیس پوست سر، قارچ (درماتوفیتوز) و لیکِن پلان پیلار نیز می‌توانند عامل ریزش مو باشند.

چگونه با ریزش مو در دوران شیردهی مقابله کنیم؟

رژیم غذایی متعادل نقش کلیدی در سلامت مو دارد. برخی مواد مغذی مهم عبارتند از:

آهن:

برای تولید هموگلوبین ضروری است که اکسیژن را به فولیکول‌های مو می‌رساند. کمبود آهن می‌تواند یکی از دلایل اصلی ریزش مو در زنان باشد. منابع غذایی مانندگوشت قرمز، اسفناج، عدس، نخود، تخم کدو، کینوا، توفو. همراه‌کردن منابع آهن با ویتامین C (مثل پرتقال، توت‌فرنگی یا فلفل دلمه‌ای) جذب آن را افزایش می‌دهد.

ویتامین‌های گروه B:

بیوتین (B7): برای تولید کراتین (پروتئین اصلی مو) ضروری است.

ویتامین B12: به ساخت گلبول‌های قرمز کمک می‌کند و اکسیژن را به فولیکول‌ها می‌رساند. (منابع: گوشت، ماهی، لبنیات، تخم‌مرغ)

ویتامین B3 (نیاسین): گردش خون پوست سر را بهبود می‌بخشد.

پروتئین: چون مو بیشتر از کراتین ساخته شده است، کمبود پروتئین می‌تواند چرخه رشد مو را مختل کند.

منابع: تخم‌مرغ، گوشت سفید و قرمز، حبوبات، لبنیات.

زینک (روی): در تقسیم سلولی و تنظیم هورمون‌ها نقش دارد و کمبود آن باعث ریزش مو می‌شود.

منابع: گوشت قرمز، غذاهای دریایی (به‌ویژه صدف خوراکی)، حبوبات، مغزها، لبنیات و غلات کامل.

در برخی موارد، مصرف مکمل‌ها لازم می‌شود، اما پیش از مصرف هر مکملی باید با پزشک مشورت کرد.

ویتامین D:

به سلامت فولیکول‌های مو و رشد آن کمک می‌کند.

اسیدهای آمینه حاوی گوگرد (مثل سیستئین، سیستین و متیونین):

 برای ساخت پروتئین مو ضروری هستند.

امگا ۳:

با تنظیم هورمون‌ها و بهبود جریان خون در پوست سر، رشد مو را حمایت می‌کند.

روش‌های خانگی و مراقبتی برای کاهش ریزش مو

تغذیه کامل و متنوع: مصرف کافی میوه، سبزی، پروتئین‌های باکیفیت، تخم‌مرغ و ماهی.

کاهش استرس و بهبود کیفیت خواب: استفاده از تمرینات آرامش‌بخش مثل یوگا، مدیتیشن یا تقسیم وظایف با اعضای خانواده.

رسیدگی ملایم به موها: پرهیز از استفاده زیاد از سشوار و اتو، اجتناب از برس‌زدن خشن و انتخاب شامپوهای حجم‌دهنده و سبک. نرم‌کننده فقط برای ساقه و انتهای مو توصیه می‌شود.

استفاده از ماسک‌های طبیعی: ماسک‌های سنتی مانند شنبلیله، کشک یا آمله (املاج) به شکل موضعی یا خوراکی به تقویت ریشه‌ها کمک می‌کنند.

مکمل‌های مفید برای ریزش مو در دوران شیردهی و پس از زایمان

قبل از مصرف هرگونه قرص یا مکمل در دوران شیردهی حتما با پزشک مشورت کنید. ترکیبات برخی قرص‌ها ممکن است برای دوران شیردهی مضر باشد.

• قرص پیلفود (Pilfood)کمپلکس: ترکیبی کامل از ویتامین‌های گروه B، ویتامین D، زینک، سلنیوم، امگا-۳ و اسیدهای آمینه. دوره مصرف پیشنهادی: ۳ تا ۶ ماه.
• قرص فیتو (Phyto): این قرص حاوی ترکیبات مغذی مانند روغن ماهی، تخمه آفتابگردان و روغن دانه گل گاوزبان است که به تغذیه و تقویت فولیکول‌های مو کمک می‌کنند و در بین مصرف‌کنندگان به‌عنوان یک گزینه مؤثر شناخته می‌شود. با این حال، مصرف آن مخصوصا در زمان شیردهی حتماً باید با مشورت پزشک انجام شود، زیرا ممکن است عوارض جانبی مثل جوش زدن صورت یا افزایش سطح کلسترول رخ دهد.
• پریورین (Priorin): ترکیبی از مواد مغذی مانند اکسید آهن، اکسید منیزیم، روغن جوانه گندم و کلسیم است که فولیکول مو را تقویت می‌کند. این دارو برای ریزش موی ارثی کاربرد دارد و عوارض جانبی قابل توجهی ندارد، اما در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی‌شود.
• اسپیرونولاکتون و کتوکونازول: این داروها ضد آندروژن هستند و معمولاً برای زنان مبتلا به ریزش مو هورمونی یا ناشی از سندرم تخمدان پلی‌کیستیک تجویز می‌شوند. اسپیرونولاکتون تولید هورمون‌های مردانه را کاهش می‌دهد و کتوکونازول التهاب فولیکول مو را کم می‌کند.
• قرص پاورفیت (Power fit): شامل عصاره قارچ، اسیدهای آمینه، ویتامین‌ها (بیوتین، نیاسین، ویتامین D، ریبوفلاوین) و مواد معدنی مانند سلنیوم، آهن و کلسیم است که در بهبود ریزش شدید مو مؤثر است.
• قرص اکوفان (Ecophane): مناسب دوران شیردهی است و ترکیبی از ویتامین‌های گروه B، سیستین، زینک و پروتئین‌های گیاهی مانند کنجد و گندم دارد. این ترکیبات به استحکام و انعطاف مو کمک می‌کنند.
• قرص‌های ویتامین مانند هیرتامین ، فولیکوژن، یونی زینک یا هیرویت: شامل مواد معدنی و ویتامین‌های لازم برای پیشگیری از ریزش مو.
• مکمل‌های پایه‌ای: بیوتین، ویتامین D، آهن، روی، سلنیوم و امگا-۳ از اصلی‌ترین ترکیبات مورد نیاز هستند. مکمل‌هایی مانند قرص بیوتین می‌توانند ضخامت تار مو را بهبود دهند، اما به تنهایی درمان‌کننده ریزش نیستند و حتی ممکن است در نتایج برخی آزمایش‌های خون مانند تیروئید اختلال ایجاد کنند. بنابراین مصرف آن حتماً باید با نظر پزشک انجام شود.
• روغن نعناع (Peppermint oil): در برخی تجربه‌های کاربران خارجی استفاده موضعی آن برای تحریک رشد مو توصیه شده است.

سوالات متداول

آیا ریزش موی پس از زایمان نیاز به درمان دارد؟

ریزش مو پس از زایمان یک وضعیت موقتی است و معمولاً به درمان خاصی نیاز ندارد. بازگشت موها به حالت قبل ممکن است تا یک سال زمان ببرد. اگر ریزش مو بسیار شدید باشد، بهتر است با پزشک مشورت شود، زیرا ممکن است علت‌های دیگری مانند مشکلات تیروئید یا کمبودهای تغذیه‌ای در میان باشند.

آیا جنسیت نوزاد در ریزش مو تأثیر دارد؟

باور رایجی وجود دارد که جنسیت نوزاد می‌تواند روی ریزش مو تأثیر بگذارد. اما تاکنون هیچ مدرک علمی برای این موضوع پیدا نشده است. ریزش مو بیشتر به عوامل هورمونی و ژنتیکی بستگی دارد تا جنسیت نوزاد.

کدام قرص برای ریزش مو در دوران شیردهی مفید است؟

قرص اکوفان (Ecophane) می‌تواند کمبود ماده معدنی و ویتامین بدن مادر را در دوران شیردهی تامین کند، با این حال بهتر است قبل از مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی با پزشک مشورت کنید.

ریزش مو پس از زایمان دائمی است؟

این ریزش دائمی نیست. با افتادن موهای قدیمی، موهای جدید شروع به رشد می‌کنند. برخی مادران ممکن است متوجه شوند که حجم موهایشان نسبت به قبل از بارداری کمی کمتر شده است، اما در بیشتر موارد موها دوباره پرپشت می‌شوند.

خرید مکمل ضد ریزش مو دوران شیردهی و پس از زایمان

ریزش شدید مو دوران شیردهی یا پس از زایمان، تجربه بسیار دردناکی برای مادران است! اما مصرف برخی مکمل های پس از زایمان مانند مکمل پرگمام، مکمل نیومام یوروویتال و… میتواند از شدت ریزش مو در این دوران بکاهد. مصرف سایر مکمل های ضد ریزش مو مانند فیتو، پریورین، اکوفان و… باید با تجویز و مشورت پزشک انجام شود. به هر حال در صورتی که مکمل ضد ریزش برای شیردهی خود را نیافتید می‌توانید با سامانه دارو کمیاب داروگ آن را در هزاران داروخانه کشور به سرعت جستجو کنید. تنها کافیست وارد سایت شوید و نام دارو خود را وارد کنید یا نسخه خود را آپلود کنید. در صورتی که به راهنمایی بیشتری نیاز دارید با کارشناسان ما در تماس باشید.