هدر رفت دارو چه آسیب‌هایی به جامعه و داروخانه ها وارد می‌کند؟
کمبود دارو
امروزه با توجه به شرایط اقتصادی و قرار داشتن در وضعیت تحریم‌های بین‌المللی، کشور ما در موقعیت اضطراری قرار گرفته است. به این ترتیب، لزوم جلوگیری از هدررفت سرمایه‌های ملی بر همگان آشکار است. دارو یکی از مهم‌ترین مولفه‌های درمان و مبارزه با بیماری‌ها است. کمبود دارو و اسراف در آن، سطح کیفی سلامتی و حیات افراد جامعه را نشانه می‌گیرد. از طرفی کمبود و نبود آن، داروخانه را با عدم گردش مالی و ورشکستگی مواجه می‌کند. بنابراین، هدر رفت دارو تهدیدی برای سرمایه ملی و ضربه‌ا‌ی سهمگین بر پیکره اقتصاد کشور است.
دارو مهم‌ترین راهکار و مداخله پزشکی برای درمان بیماران است. با توجه به این امر مهم باید توجه داشت که تامین داروهای مورد نیاز در سیستم بهداشتی و درمانی، برای کشور ما هزینه‌های بسیار زیادی به همراه دارد. خوشبختانه، کشور ما در حیطه‌های مختلف تامین زنجیره دارو و دستیابی به داروی تولید داخلی به موفقیت قابل ملاحظه‌ای دست یافته است. این حیطه‌ها عبارتند از:
- تولید مواد اولیه دارو
- فورمولاسیون اشکال دارویی
- قابل دسترس کردن دارو در سراسر کشور با قیمت مناسب
- توزیع دارو با پایین‌ترین قیمت در کل منطقه
- تامین داروهای مورد نیاز بیماران با حداقل قیمت
بنابراین وظیفه ملی و میهنی ماست که از این دستاوردهای شگرفت، محافظت و پاسداری نماییم و با بهره‌گیری از تکنولوژی روز، جلوی هدررفت دارو را بگیریم.
عوامل اصلی هدررفت دارو
- خوددرمانی
- تجویز غیر منطقی دارو توسط پزشکان
- مصرف زیاد دارو در کشور
- عدم مدیریت میزان عرضه و تقاضا
خود درمانی
خود درمانی، عامل مهم هدر رفت دارو در ایران است. بر اساس آخرین تحقیقات و آمارهای به عمل آمده، سرانه مصرف دارو و مقاومت دارویی در ایران بسیار نگران کننده است. متاسفانه مقاومت دارویی تهدید بسیار جدی سلامتی از سوی سازمان بهداشت جهانی عنوان شده است. بر مبنای آمارهای منتشر شده در سال ۲۰۱۵ میزان مقاومت دارویی در ایران ۱۶ برابر استاندارهای جهان می‌باشد. بیش از ۵۰ درصد از مردم با خود درمانی منابع دارویی را هدر می‌دهند. از جمله عوامل خوددرمانی و مصرف خود سرانه دارو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نگهداری دارو در منزل
- اعتقاد به بی خطر بودن مصرف خودسرانه برخی از داروها
- نداشتن فرصت کافی برای مراجعه به پزشک
- گرانی ویزیت پزشکان
- تحویل دارو بدون نسخه پزشک توسط داروخانه‌ها
تجویز غیر منطقی دارو توسط پزشکان
نسخه نویسی‌های بی ضابطه باعث اتلاف اعتبارات و هدررفت منابع در حوزه سلامت نیز می‌شود. تحقیقات و بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که در برخی موارد، داروهای تجویز شده برای بیماران مورد نیاز نبوده و این مسئله سبب می شود، ضمن عدم اثربخشی مناسب بر هدررفت منابع نیز تاثیر گذارد. برخی از پزشکان، بدون توجه به سابقه بیماری فرد و تنها با در نظر گرفتن برخی مولفه‌ها، اقدام به تجویز دارو برای بیمار می‌کنند. این امر می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری برای فرد بیمار، سیستم بهداشت و درمان در کشور و تحمیل بار مالی بر بیماران و جامعه به وجود آورد. بنابراین، موضوع تجویز منطقی دارو باید مورد توجه قرار گیرد.
مصرف بی‌رویه دارو در کشور
مصرف دارو جزئی اساسی از زنجیره درمان بیماری‌ها محسوب می شود. اما دیدگاه اجتماعی، اغلب فقط جنبه بی‌خطری و شفابخشی آن را در نظر می‌گیرد. در حالی که در متون پزشکی، دارو به عنوان تیغ دو لبه توصیف شده است. یک لبه آن متوجه عوامل بیماری‌زا بوده و لبه دیگرش به علت عدم آگاهی از مصرف صحیح آن، جان انسان را به خطر می‌اندازد.
متاسفانه در فرهنگ مردم کشور ما، اگر برای برخی از بیماران دارو تجویز نشود، فکر می کنند کاری انجام نشده است. در این خصوص نیز لزوم فرهنگ‌سازی مناسب ضروری می‌باشد. بر خلاف خود درمانی، برخی از افراد به پزشکان متعدد برای دریافت داروهای بیشتر مراجعه می‌کنند. متاسفانه مصرف بیش از ۳ قلم دارو برای ساده‌ترین بیماری‌ها در ایران ۲ برابر بیشتر از سایر کشورهای جهان است. طبق آمار بدست آمده در ایران سالیانه ۳۵۰ قلم دارو مصرف می‌شود، آماری که ۳ برابر بیشتر از استاندارهای جهانی است.
عدم مدیریت میزان عرضه و تقاضا
یکی از مهم‌ترین معضلات کشور ما در زمینه هدرفت دارو عدم مدیریت در میزان عرضه و تقاضای دارو است. متاسفانه، عدم توجه به این امر مهم در کشور ما منجر به هدر دادن و دور ریز مقدار زیادی دارو در طول سال شده است. بعلاوه، این سو مدیرت منجر به امحا و از بین بردن غیر اصولی داروهای مازاد و تاریخ گذشته می‌شود. در صورتی که برای این موضوع خطیر نیازمند تخصص و تجهیزات ویژه‌ای هستیم تا آسیبی به محیط زیست وارد نشود. به منظور جلوگیری از هدر رفت دارو و آسیب نرساندن به محیط زیست باید میزان عرضه و تقاضای دارو به شدت کنترل و مدیریت شود.
جایگاه داروخانه‌ها و داروسازان در جلوگیری از هدررفت دارو
مصرف دارو اولین قدم برای درمان است. تمامی مراحل درمان از مراجعه به پزشک گرفته تا انجام دادن انواع آزمایش‌ها و عکس‌برداری‌ها به مصرف دارو ختم می‌شود که داروسازان متولی آن هستند. در کشور ما شیوع مصرف خودسرانه دارو و متعاقب آن، هدررفت دارو عوارض جبران ناپدیری بر پیکر سلامت جامعه وارد می‌کند که اصلاح آن نیازمند فرهنگ‌سازی است.
داروسازان و داروخانه‌ها حلقه اتصال بین بیمار و پزشک هستند. بنابراین ارائه دستورالعمل مصرف دارو به بیماران بسیاری حیاتی است. مصرف بهینه دارو در بین افراد جامعه مانع بسیار مهمی در هدررفت منابع دارویی کشور می‌باشد. با توجه به شرایط خاص اقتصادی کشور و کمبود دارو، داروسازان و همکاران داروخانه‌ای با احساس مسئولیتی که دارند می‌توانند نقش موثری داشته باشند. با توجه به نقش علمی و فنی که داروسازان دارند با مدیریت خرید دارو می‌توانند از هدر رفت هزینه‌ها جلوگیری کنند
در همین راستا، به حداقل رساندن هدررفت دارو یکی از مهم‌ترین اهداف سامانه الکترونیکی داروگ با تمرکز بر داروخانه‌ها است. داروگ اولین سامانه برای مدیریت مدرن عرضه و تقاضای دارو از طریق تبادل دارو در سراسر کشور می باشد. در حال حاضر میزان موجودی دارو در کشور بسیار مهم و حیاتی است لذا لزوم مدیریت صحیح آن بر همگان آشکار می‌باشد.
برای آنکه بخوانید تبادلات دارویی چه مزایایی برای یک داروخانه دارد؟ روی لینک آن کلیک کنید.
جهت تبادل دارو ابتدا باید عضو سامانه داروگ شوید. به این منظور روی لینک درج شده کلیک کنید.
